گوهر محیط

توضیحات

کتاب گوهر محیط شامل هفده مقاله از مرحوم محیط طباطبایی (چاپ شده در مجله گوهر) راجع به نقد تاریخی و کتابشناسی در بهاییت است. استاد محیط با پشتوانه‎ی مطالعات ژرف، غنای علمی و هم چنین با اتکا بر حافظه‎ی قدرتمند خویش، با ارائه‎ی مستندات و شواهد تاریخی به بررسی کتب، اشخاص و رویدادهای تاریخ بهاییت پرداخته است.
در قبال برخی از اظهار نظر های استاد طباطبایی در این مجموعه مقالات، افراد برجسته‌ای به نمایندگی از جامعه‎ی بهائی و ازلی (دکتر داودی و آقای خزان) در صدد پاسخ برآمده و انتقاداتی بر مقالات استاد محیط وارد آوردند. به جهت جلوگیری از گسستن سیر مطالعه، این مجموعه ملاحظات به صورت خلاصه به آن پیوست شده است.

آن چه کتاب‌های بهائی پژوهی را برای مخاطبانش پذیرفتنی کرده، سه ویژگی بسیار مهم است:

1. در سراسر این کتاب ها - که تا کنون ۶۱ عنوان از آن انتشار یافته- سعی بر آن بوده تا تمام مطالب با استناد به منابع متقن و مورد تأیید جامعه‌ی بهائی نوشته شود. پاورقی‌های مفصل و دقیق این مجموعه باعث شده تا خوانندگان دریابند که با رویکردی کاملاً علمی به بهائیت مواجه‌اند؛ رویکردی فارغ از نزاع‌ها و جنجال‌های رسانه‌ای. هدف از نشر این سلسله کتاب‌ها، تحلیل مبانی و آموزه‌های بهائیت، با استناد به منابع معتبر و اصیل بهائیان است. لازم به ذکر است که نظرات برخی پژوهشگران برای رفع برخی اشکالات موجود در این کتاب ها در دست بررسی است و در چاپ‌های جدید، اصلاحاتی نیز در متن این کتاب ها به عمل آمده و خواهد آمد.
2. به اعتقاد این مؤسسه باید بهائیت را تحلیل کرد و نه بهائیان را. بهائیان هر چند در اعتقادات، در مقابل خط فکری نویسندگان و ناشر این سلسله کتاب ها قرار دارند و هر چند در پایگاه‌های خود، مکرراً این مؤسسه و مجموعه انتشار را «بهائی ستیز» معرفی می‌کنند، به اعتقاد ما اینان، هم وطنان ما هستند که به عللی، دچار اشتباه شده‌اند، اما گفت و گوی علمی، دوستانه و مسالمت آمیز، بهترین راه برای روشن کردن حقایق، هم برای ایشان و هم برای متفکران و پرسشگران در مورد بهائیت است.

از همین رو، باورمندیم به صرف این که نتیجه‌ی پژوهشی علمی بر خلاف نظر انسان باشد، نباید آن را «ستیزه» نام نهاد. بهتر آن است که با پژوهش به پژوهش پاسخ داد. لذا به هیچ عنوان، تحقیر یا انگ زدن را راه درستی نمی‌دانیم و همواره معتقدیم که باید به دستور آیه‌ی مبارک قرآن «و جادلهم بالتی هی احسن»، روش گفت و گوی مسالمت آمیز را برای تبادل فکر و نظر انتخاب کرد و بر همین اساس همواره از حضور آزاداندیشان بهائی در میدان پژوهش استقبال کرده و می‌کنیم. گواه صدق کلام ما آن که سایت بهائی پژوهی (بر خلاف سایت‌های یکطرفه‌ی بهائی) امکان گفت و گو و مناظره و تبادل فکری میان هم وطنان بهائی و مسلمان را فراهم کرده و در این اقدام، متوسل به سانسور نیز نشده است. امروز بعد از پنج سال فعالیت مستمر، حجم انبوهی از چنین گفت و گوهایی در گنجینه‌ی این سایت موجود و در دسترس علاقه‌مندان است. گفت و گوهایی که لزوماً مفاد تمام آن ها مورد تأیید مدیران سایت نیست. با این اقدام، امکان حضور تمام سلایق و عقاید را -هر چند محتوای آن بر خلاف اعتقاد شخصی مدیران سایت باشد- به حضور تنها یک اندیشه و یک سلیقه ترجیح داده‌ایم.

3. کم حجم و مسأله محور بودن کتاب‌های بهائی پژوهی نیز دلیل دیگری است که این کتاب ها را مورد اقبال خوانندگان قرار داده است. هر یک از کتاب‌های بهائی پژوهی، به موضوعی مستقل در بررسی و تحلیل بهائیت پرداخته است و سعی بر آن بوده که خودبسنده باشد. در واقع کتاب ها وابستگی محتوایی چندانی به یکدیگر ندارند. کتاب نخست از این قاعده مستثناست؛ چرا که موضوع آن تاریخچه‌ی پیدایش بهائیت است و تقریباً پیش نیاز برای مطالعه‌ی سایر کتاب‌های این مجموعه به شمار می‌رود. لذا خوانندگان با اختصاص فرصتی کوتاه و چند ساعته، با زاویه‌ای از زوایای این آیین آشنا شده‌اند، ضمن آن که سیر مطالب و نوع ارجاع آن ها به گونه‌ای بوده که از هر منظر، کتاب ها کامل باشند.